Cerkiew Zaśnięcia Przeświętej Bogarodzicy w Bałuciance

Cerkiew Zaśnięcia Przeświętej Bogarodzicy
obecnie kościół Zaśnięcia Bogurodzicy

A-1257 z dnia 12.02.1992 i 13.06.2013
kościół filialny
Widok od strony wschodniej z dzwonnicą
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Bałucianka
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Króliku Polskim
Wezwanie	Zaśnięcia Przeświętej Bogarodzicy
Historia Data zakończenia budowy XVII Poprzednie wyznanie Kościół Greckokatolicki w Polsce do 1947 r.
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • drewno
Położenie na mapie gminy Rymanów Bałucianka, cerkiew
Położenie na mapie Polski Bałucianka, cerkiew
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Bałucianka, cerkiew
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego Bałucianka, cerkiew
49°31′54,7″N 21°48′07,4″E

Cerkiew Zaśnięcia Przeświętej Bogarodzicy w Bałuciance – dawna łemkowska cerkiew greckokatolicka, zbudowana około 1750, znajdująca się w Bałuciance.

W latach 1946–2003 kościół filialny Parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Króliku Polskim.

Obiekt wpisany na listę zabytków w 1992. Włączony do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej.

Historia obiektu

Cerkiew powstała prawdopodobnie w XVII wieku – 1750 to najstarsza data wyryta w nadprożu. Do 1784 cerkiew podlegała parochii w Wołtuszowej, potem należała do parafii w Desznie. Gruntowne remonty przeszła cerkiew w 1820 i 1899. W czasie drugiego remontu świątynia przybrała kształt zbliżony do współczesnego. Wtedy usunięto izbicę wieży a dach pokryto blachą. Po wojnie po wysiedleniu ludności łemkowskiej w 1946 cerkiew przejął kościół rzymskokatolicki i użytkował ją do czerwca 2003. W tym okresie odnawiana była w latach sześćdziesiątych.

W 2008 skradziono dwie ikony przedstawiające Matkę Boską z Dzieciątkiem z XVII/XVIII wieku.

Ostatni remont świątyni trwał w okresie od lipca 2009 do sierpnia 2013. Wykopano fundamenty, wykonano kamienną podmurówkę, wymienione zostały zniszczone elementy konstrukcyjne wieży i nawy oraz podłogi. Przywrócono oryginalne poszycie gontem oraz dokonano konserwacji ikonostasu.

• 
  Widok od strony płn.-wsch.
• 
  Elewacja południowa
• 
  Widok od strony zachodniej

Architektura i wyposażenie

Jest to budowla drewniana konstrukcji zrębowej zwęgłowanej na jaskółczy ogon, trójdzielna, orientowana, na cokole z kamienia polnego. Prezbiterium mniejsze od nawy, zamknięte prostokątnie. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej o ścianach zwężających się ku górze. Nad nawą i sanktuarium pozorne ośmiopolowe kopuły na trompach. Dach konstrukcji namiotowej z małymi wieżyczkami zwieńczonymi kopułkami z kutymi żelaznymi krzyżami. Dach i ściany pokryte gontem.

We wnętrzu czterostrefowy ikonostas o bogatej dekoracji snycerskiej i ornamentach roślinnych złożony z elementów dwóch innych: barokowego pochodzącego z drugiej połowy XVII wieku i późnobarokowego z początku XVIII wieku. Część ikon z cerkwi jest przechowywanych w Muzeum-Zamku w Łańcucie, a w zbiorach Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku eksponatem stałej wystawy są pochodzące z Bałucianki najstarsze w Polsce carskie wrota szkoły halickiej datowane na XV wiek. Zachował się rokokowy ołtarz główny z 1783 z obrazem Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. Na południowej ścianie znajduje się ludowa kopia cudownego obrazu Chrystusa z Kobylanki. W cerkwi zachował się świecznik z przełomu XVIII i XIX wieku.

• 
  Na cmentarzu przycerkiewnym
• 
  Widok od strony północnej
• 

Wokół cerkwi

Obok świątyni znajduje się murowana z kamienia rzecznego dzwonnica parawanowa zbudowana prawdopodobnie w 1820. Dzwonnica nie posiada dzwonów. Jeden z dzwonów zarekwirowali Niemcy w latach okupacji, drugi zabrali opuszczający wieś Łemkowie, a trzeci zaginął zaraz po wojnie. Cerkiew otacza murek z kamienia łamanego. W pobliżu mały cmentarz z żeliwnymi i kamiennymi krzyżami z najstarszym z 1884.

• 
  Przed remontem, 2008
• 
  Wieża przed remontem, 2006
• 
  Przed remontem, 2008

Bibliografia

• Witold Grzesik, Tomasz Traczyk, Od Komańczy do Bartnego, Warszawa 1992, ss. 86,87 ISBN 83-85531-01-7
• Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków, 2003, ss. 162-164 ISBN 83-89188-08-2
• Krzysztof Zieliński, Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego, Rzeszów 2015, ss. 12-13 ISBN 978-83-61577-68-3

Linki zewnętrzne

• Informacje o cerkwi na portalu beskid-niski.pl
• Informacje o cerkwi na stronie kościoły drewniane